W narodowej historii literatury istotne miejsce wyznaczają epopeje. Oprócz najbardziej znanej, którą stanowi “Pan Tadeusz” odnajdziemy też odmienną lekturę, która odpowiada wyznacznikom tego ponadczasowego gatunku. “Nad Niemnem” Orzeszkowej to powieść, która wyszła w epoce pozytywizmu. Kreśli ona obszerną panoramę losów polskiego ziemiaństwa.
Główni bohaterowie to mieszkańcy Korczyna. Po zrywie styczniowym wciąż obcują z problemami z płynnością finansową. Pomimo tego ich dom dość często odwiedzają bardziej majętni przyjaciele i przedstawiciele arystokratycznych rodów. Obok mieszkańców dworu Orzeszkowa pokazała również pozycję biednej – Bohatyrowiczów. Pomimo ciężkiej sytuacji wiedzą jak być wdzięcznym za proste życie, a z pewnością czują się Polakami.
Prócz sporów w książce “Nad Niemnem“ została także podkreślona istota kultywowania tradycji oraz wytężonej pracy na roli. Pozytywistka uważa, że jedynie dzięki tym wartościom można szczęśliwie trwać w trudnych czasach w niepewnych czasach.
Dla tych, dla których moralne idee nie są najważniejsze dzieło proponuje inna tematykę. Jest to problem powstającej namiętności pomiędzy przedstawicielem bohatyrowickiego zaścianka, a panną Orzelską. Na samym początku na ich drodze do spełnienia tworzy się niemało barier, na przykład panna Orzelska nie jest nauczona pracować w pocie czoła, mimo to ostatecznie opisana historia kończy się optymistycznie, a młodzi wyznają sobie uczucie.